اجازه دهید فرق بین 32 بیتی و 64 بیتی را با مثال سیستم عامل یا ویندوزهای مایکروسافت توضیح دهیم.

سیستم‌عامل 32 بیتی و 64 بیتی در ظاهر با هم تفاوتی ندارند؛ به همین دلیل ممکن است ندانید که ویندوز شما کدامیک از این دو است.
ساده‌ترین راه برای پی بردن به این موضوع این است که وارد کنترل پنل (Control Panel) شوید و به دنبال ‌System بگردید. این کار را با یک کلیک راست روی My Computer، Computer یا This PC و انتخاب Properties نیز می‌توانید انجام دهید. در قسمت System type نوع ویندوز شما نوشته شده است.

تفاوت سیستم‌های 32 بیتی و 64 بیتی
وقتی در مورد سیستم‌های 64 بیتی صحبت می‌شود، باید بین دو مفهوم محاسبات 64 بیتی که برای رسیدن به کارآیی بالاتر و آدرس‌دهی 64 بیتی که برای پشتیبانی از حجم بالاتری از حافظه به کار می‌روند، تفاوت قائل شد. سیستم 64 بیتی برای پشتیبانی از اطلاعات 64 بیتی از رجیسترهای 64 بیتی استفاده می‌کند. این سیستم‌ها از آدرس‌دهی داخلی 64 بیتی استفاده می‌کنند که حجم حافظه قابل آدرس‌دهی را به 16 گیگابایت می‌رساند؛ در حالیکه در سیستم‌های 32 بیتی حداکثر حافظه قابل آدرس دهی، 4 گیگابایت است.

برای کار با سیستم‌عامل 64 بیتی به پردازنده 64 بیتی نیاز است. اکثر سیستم‌های 64 بیتی قادرند نرم‌افزارهای 32 بیتی را در حالت سازگاری یا Compatibility Mode اجرا کنند.

* این قابلیت، با توجه به کمیاب بودن نسخه 64 بیتی برخی نرم‌افزارها، بسیار کاربردی است. با نصب سیستم‌عامل 32 بیتی روی پردازنده 64 بیتی، ‌در واقع از تمام قابلیت‌ها و قدرت این نوع پردازنده استفاده نخواهد شد. در حالیکه یک نرم‌افزار 64 بیتی چنانچه ساختار درستی داشته باشد روی سیستم‌عامل 64 بیتی بسیار بهتر اجرا می‌شود؛ به علاوه نرم‌افزارهای 32 بیتی هم با سرعت تقریباً یکسانی روی هر دو نوع سیستم‌عامل اجرا خواهند شد.

مزایای 64 بیتی
سیستم‌عامل 64 بیتی دو مزیت عمده نسبت به سیستم‌عامل 32 بیتی دارد. نخست اینکه سیستم‌عامل 32 بیتی،‌ به حداکثر 4 گیگابایت حافظه محدود می‌شود. توجه داشته باشید که این 4 گیگابایت حافظه، تماماً به حافظه رم اختصاص نمی‌یابد؛ بلکه به سایر حافظه‌های موجود در سیستم‌ از جمله حافظه گرافیکی نیز تعلق دارد به علاوه Process های وابسته به سیستم‌عامل نیز در همین فضای حافظه، آدرس‌دهی می‌شوند. نتیجه اینکه بسته به پیکربندی سیستم، حداکثر 3 تا 3.25 گیگابایت از حافظه رم قابل شناسایی خواهد بود. در مقابل سیستم عامل 64 بیتی توانایی آدرس‌دهی حجم بیشتری از حافظه را دارد و برای استفاده از حجم‌های بالای رم مثل 6 یا 12 گیگابایت، مشکلی نخواهد داشت.
پس اگر RAM سیستم کامیپوتری شما 4 یا بالاتر است، بهتر است از ویندوز یا نرم افزارهای 64 بیتی استفاده کنید.

برتری دوم، راحت‌تر بودن پردازش و برخورد با فایل‌های حجیم در سیستم‌عامل 64 بیتی بر می‌گردد. فرض کنید قرار است یک فایل 5 گیگابایتی روی سیستم عامل 32 بیتی با حجم رم قابل دسترسی 3 گیگابایت باز شود در این حالت سیستم باید قسمت‌های مورد نیاز فایل را در حافظه آدرس‌دهی کند و در صورتیکه نیاز باشد، از قسمت‌های مختلف فایل به صورت پی در پی استفاده شود، عملیات آدرس دهی باید دائماٌ تکرار شود.

معایب 64 بیتی
از آنجائیکه در سیستم‌عامل 64 بیتی از الگوریتم‌های پیشرفته‌تر و پیچیده‌تری برای آدرس‌دهی حافظه استفاده می‌شود، به حجم بالاتری از حافظه نیاز خواهد بود؛ به علاوه برخی نرم‌افزارها نیز نسخه 64 بیتی ندارند که برخی کاربران را به مشکل می‌اندازد.

تمام نرم‌افزارها از انتقال آنها به شکل 64 بیتی بهره مثبت نمی‌برند. برخی اجزای سطح پائین در کامپیوتر نظیر درایورهای سخت‌افزاری، هنوز درایور 64 بیتی ندارند.

درایورهای سخت‌افزاری رابط بین سخت‌افزار و سیستم‌عامل هستند و مسئولیت جلوگیری از کارکرد قطعات در حالت Compatibility Mode نیز به عهده آنها است. در نهایت چنانچه درایور 64 بیتی برای یک قطعه‌ی سیستم شما موجود نباشد، نمی‌توان از آن قطعه درمحیط 64 بیتی استفاده کرد.

نسخه‌های مختلف ویندوز معمولاً هر دو نسخه 32 بیتی و 64 بیتی را دارند. شما هنگام انتخاب نوع ویندوز باید به مشخصات سخت‌افزاری سیستم خود توجه کامل داشته باشید و در صورت انتخاب ویندوز 64 بیتی از وجود درایورهای 64 بیتی برای تمام سخت‌افزارهای سیستم اطمینان حاصل کنید.

شما به چه میزان حافظه رم نیاز دارید؟
استفاده از سیستم‌عامل 64 بیتی و به تبعِ آن خرید رم با حجم بیشتر، نه تنها فضای بیشتر و راحت‌تری را برای نرم‌افزارها فراهم می‌کند، بلکه عملکرد بهتر سیستم عامل‌های جدیدتر نظیر ویندوز 7، 8 و 8.1 را نیز به دنبال دارد. حجم رم بالاتر در درجه اول، بازخوانی اطلاعات کمتری از فایل swap را به دنبال دارد. حتماً می‌دانید که فایل swap در واقع یک نوع حافظه موقتی روی هارددیسک است که سرعت دسترسی به آن به مراتب کمتر از سرعت حافظه رم است.

مزیت دوم رم بیشتر هم، استفاده بیشتر و مناسب‌تر از آن، برای قابلیت superfetch است. ویندوزهای جدید با کمک این قابلیت نرم‌افزارها را به ترتیب اولویت در حافظه از پیش بارگذاری می‌کند تا در صورت اجرای آنها با سرعت بیشتری فراخوانی و اجرا شوند. در نهایت هدف اصلی تمام این قابلیت‌ها فراخوانی سریع‌تر نرم‌افزارها در صورت اجرای آنها توسط کاربر است. کیت‌های حافظه 4 یا 8 گیگابایتی استفاده موثر از این قابلیت‌ها را به سادگی فراهم می‌کنند.

ما برای کاربران حرفه‌ای حداقل 4 گیگابایت رم را روی سیستم‌عامل 64 بیتی توصیه می‌کنیم. برای پلتفرم Core i7 کیت‌های 6 گیگابایتی انتخاب بسیار معقولی به حساب می‌آیند. کاربران معمولی نباید به کمتر از 2 گیگابایت حافظه رم فکر کنند. یک گیگابایت رم نیز تنها برای کاربردهای محدود کار با نرم‌افزارهای ساده جوابگو خواهد بود.

مشکلات 32 بیتی روی ویندوز
همانطور که اشاره شد سیستم عامل 32 بیتی امکان استفاده از تمام 4 گیگابایت حافظه رم را نمی‌دهد. اجزای ویندوز و قطعات سخت‌افزاری از نوعی دسترسی به نام دسترسی نگاشته شده حافظه یا "memory mapped access" استفاده می‌کنند که آنها را در 32 بیت اول (4 گیگابایت) حافظه اصلی سیستم قرار می‌دهد. حافظه گرافیکی نیز دقیقاً در همین قسمت قرار می‌گیرد. ملحقاتی نظیر محیط برنامه نویسی Net. قادرند 200 مگابایت و حتی بیشتر از فضای آدرس دهی حافظه را اشغال کنند. به همین دلیل است که ویندوزهای 32 بیتی حداکثر می‌تواند بین 3 تا 3.25 گیگابایت از حافظه رم را بسته به پیکربندی سیستم استفاده کند. البته لینوکس در این راه از روش دیگری استفاده می‌کند به طوریکه کرنل آن هیچگاه به فضای آدرس‌دهی بیش از یک گیگابایت نیاز نخواهد داشت.